گره ترکی
ظرافت فرش جز نوع پرز که چه جور پشمی باشد و چند درصد ابریشم، به نوع گره آن نیز بستگی دارد. بافت دو گره یا گره ترکی که از ابتدا مخصوص بافندگان تبریزی بوده و امروز در مناطق دیگر نیز رایج است، روشی است که در آن هر دو سر پرز از لای تار رد میشود و گره میخورد. این روش وقت زیادی میخواهد و مخصوص قالیهای ریزبافت و نقشههای ظریف با رنگهای متنوع و خطوط نازک است. در این روش، امکان بیگره بافی یا جفتبافی (که نوعی شلختگی در بافت یا تقلب است) وجود ندارد.
به همین دلیل، این قالیها جز ظرافت بیاندازه، بسیار محکمند و به این سادگیها نخنما نمیشوند. از طرفی این گره آنقدر محکم است که میشود پرزهای فرش را چنان قیچی زد که به کوتاهی مخمل شوند و با پا خوردن بیشتر، نقشها و ظرافت گرهها بیشتر نمایان شود. به همین دلیل مشهور است که فرش کرمان هر چه پا بخورد مرغوبتر است و هیچ اتفاقی هم برای فرش نمیافتد. فرشهای قم، تبریز، اصفهان و کرمان ترکی بافند؛ یعنی هم ظریفاند، هم بسیار زیبا و محکم و البته گران.
گره فارسی
فرشهای پشمی درشتبافت که اغلب سنگین هستند و نقشهای درشتی هم دارند، فارسیبافند. در گره فارسی یا یک گره فقط یک طرف پرز گره میخورد و طرف دیگر آن آزاد است. در این روش، چله شلتر است و برای سفتکردن آن، شانههای سنگین را محکمتر روی پرزها میکوبند تا پرزهای پشمی در هم فرو بروند و چله محکم شود. همین درهم رفتگی پشمها، امکان بیگرهبافی یا جفتبافی را بیشتر میکند.
بافندههای فرشهای فارسیباف به خاطر درشتی پرزهای پشم، نمیتوانند نقشههای ظریف و مینیاتوری ببافند. از طرفی، گره فارسی با پا خوردن در طول سالها (که البته اصلا کم نیست) کمکم پرزها شل شده و نخنما میشوند.
به خاطر همه این دلایل، این نوع فرش ارزانتر است. قالیهای فارسیبافِ بختیاری، مشهد، اراک، همدان و... مشهورترند. اما به هر حال، این قالیها و رنگهای زنده و گرمشان، انرژی خاصی به محیط زندگی میدهند و قطعا چشمنوازتر از هر بافته مصنوعی دیگر هستند.
https://carpetm.ir/فرش-دستبافت/
کدام طرح را انتخاب کنم؟
وقتی به قصد خرید یک قالی یا قالیچه وارد یک فروشگاه فرش دستباف شدید، آنچه بیش از همه چشمهایتان را نوازش میدهد طرح قالیهاست؛ گاهی خیلی شبیه به هم و گاهی فوقالعاده متنوع. آنوقت با خودتان میگویید «کدام طرح را میان این همه طرح انتخاب کنم؟». شاید بهترین راهش این باشد که درباره طرح قالیها کمی اطلاعات به دست بیاورید.
بیشتر ما وقتی به قالی دستباف فکر میکنیم، فورا یاد یک قالی با زمینه لاکی – قرمز میافتیم که یک گل بزرگ در وسط دارد که نامش «ترنج» است و 4 لچک (3 گوش) در چهارگوشه قالی و اطراف آن ترنج هم پر از گل و برگ و اسلیمی است. خیلیها این طرح را تکراری میدانند (البته همین طرح لچک و ترنج که برای ما تکراری است یکی از اصیلترین طرحهای قالی ایران است که در بازارهای جهانی کلی طرفدار دارد) ولی خب طرح قالی ایرانی فقط لچک ترنج – آنهم با زمینه لاکی – نیست؛ طرحهای زیاد دیگری هم داریم که بعضیهایشان درحال فراموششدن هستند. نکات زیر راهنماییتان میکند:
اگر یک قالی ریزبافت و هنری میخواهید که کف خانهتان را مثل یک باغ گل در فصل اردیبهشت تزئین کند، میتوانید قالی لچک و ترنج یا «شکارگاه» تبریز، قم و اصفهان را بخرید یا «ریزماهی» خوی و «هزاره هریس» مرند. البته این نوع فرشها گران است.
اگردنبال قالیهایی با نقوش روستایی و ایلیاتی هستید، میتوانید طرحهای «انسان و حیوان»، «گل و مرغ»، «درختی» «درخت و انسان» و «پای شتر» استانهای فارس، خراسان شمالی، کردستان و گلستان را بخرید. بعضی از این نوع طرحها به دلیل درشتبافی، ارزان هم هستند.
اگر میخواهید خانهتان با فرشهای ساده تزئین شود و فضای آرامشبخشی را در خانه بهوجود بیاورید بروید سراغ قالیهای کویری کرمان و اردکان. زمینه این قالیها مثل طبیعت کویر به رنگهای شتری، خاکستری و کرم است. طرحهای «کف ساده» قالیای که زمینه اطراف لچک و ترنج آن خالی از هر نوع نقشی است)، «محرمات»، «راه راه» و «قاب قرآنی» از همین نوع هستند.
اگر دنبال طرحهای مدرنی هستید که به مبل اسپرتتان بیاید، یکی از طرحهای هندسی «خشتی»، «قابقابی»، «میناخانی»، «بته جقه» اصفهان، کاشان یا اراک را بخرید.
اگر دنبال قالیهای خیلی ارزان هستید میتوانید طرحهای ریزماهی، محرابی و لچک ترنج استانهای همدان، کاشان و زنجان را بخرید که از پشم کلفت بافته میشود و همان فرش خرسک است.