انسداد لوله های رحمی یکی از دلایل ناباروری زنان می باشد که معمولاً علامت خاصی ندارد، اما برخی عوامل خطرزا می توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. لوله های فالوپ (لوله رحمی) بخشی از اندام های تولید مثل زن هستند که تخمدان ها و رحم را به هم متصل می کنند. لوله های فالوپ، لوله های عضلانی هستند که با ساختارهای ظریف مو مانند پوشیده شده اند. این "موها" به منظور کمک به حرکت تخمک از تخمدان ها به سمت رحم و کمک به حرکت اسپرم از رحم، به هر دو جهت حرکت می کنند. هر لوله فالوپ به ساختارهای انگشت مانندی ختم می شود که فیمبریا نام دارند. هر ماه در طی تخمک گذاری، که تقریباً در اواسط چرخه قاعدگی رخ می دهد، فیمبریا تخمک را گرفته و به سمت لوله رحم هدایت می کند. لوله های فالوپ نقش مهمی در باروری دارند زیرا بیشتر تخمک ها در لوله رحم بارور می شوند.
اگر بخشی از لوله فالوپ در اثر عوامل مختلف مانند عمل جراحی یا عفونت های لگنی آسیب دیده و یا توسط بافت زخم مسدود شده باشد، مسیر عبور اسپرم ها برای رسیدن به تخمک و همچنین مسیر برگشت تخم بارور شده به رحم، مسدود می شود و میزان باروری کاهش می یابد.
علائم انسداد لوله رحمی:
انسداد لوله رحمی معمولاً علائمی ایجاد نمی کند و بسیاری از زنان نمی دانند که لوله هایشان مسدود شده است تا زمانی که برای بارداری اقدام می کنند و دچار مشکل می شوند. در بعضی موارد، اسداد لوله رحمی می توانند باعث ایجاد درد خفیف و منظم در لگن یا شکم شود. این درد ممکن است به طور مرتب اتفاق بیفتد مانند درد های زمان پریود، یا ثابت باشد. این مساله معمولاً در نوعی از انسداد لوله رحمی به نام هیدروسالپنکس اتفاق می افتد. هیدروسالپنکس شرایطی است که در آن لوله فالوپ مسدود شده، با مایعات پر شده و متورم می شود.
همچنین هر عاملی که باعث انسداد لوله رحمی شده باشد، می تواند علائم خاص خود را ایجاد کند. به عنوان مثال آندومتریوز اغلب باعث ایجاد پریود های بسیار دردناک و سنگین و دردهای لگنی می شود؛ این مورد می تواند خطر انسداد لوله های رحمی را افزایش دهد.
گاهی اوقات، وجود انسداد در لوله فالوپ می تواند باعث گیر افتادن یک تخمک بارور شده شود و در نتیجه منجر به بارداری خارج رحم گردد. بارداری خارج رحم ممکن است همیشه باعث ایجاد علائم نشود و معمولاً هنگام سونوگرافی تشخیص داده می شود. با این وجود، برخی از خانم‌ها ممکن است علائمی، مانند درد معده و درد در یک طرف بدن یا خونریزی واژن را تجربه کنند. در صورت مشکوک بودن به بارداری خارج رحم، باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه شود.
بارداری با بسته بودن لوله رحم:
دستگاه تولید مثل زن از تخمدان ها، رحم و لوله های فالوپ تشکیل شده است. اگر برای هر یک از این سه اندام، اختلال و مشکل پزشکی به وجود بیاید، ممکن است وقوع بارداری دشوارتر گردد. هر دو تخمدان توسط لوله رحم به رحم وصل می شوند. تخمدان ها، تخمک ها را ذخیره کرده و هر ماه به طور تصادفی آن را آزاد می کنند، به این معنی که در هر ماه یک تخمدان، تخمک آزاد می کند. به عنوان مثال، تخمدان سمت راست ممکن است به مدت 3 ماه تخمک آزاد کند و سپس تخمدان سمت چپ یک ماه تخمک آزاد کند.
انسداد لوله رحمی، یکی از علل شایع ناباروری است. ار آنجایی که لقاح اسپرم و تخمک در لوله فالوپ رخ می دهد، یک لوله رحم مسدود شده می تواند از لقاح آن ها جلوگیری کند. وقوع بارداری با بسته بودن لوله رحم، به عوامل مختلفی مانند میزان انسداد بستگی دارد. اگر هر دو لوله کاملاً مسدود شوند، بارداری بدون درمان، غیرممکن خواهد بود. اگر لوله های فالوپ تا حدی مسدود شده باشند، امکان باردار شدن وجود دارد ولی خطر بارداری خارج رحم افزایش می یابد؛ به این دلیل که حرکت تخم بارور در لوله رحمی نسبتا مسدود دشوارتر است. در این موارد، بسته به اینکه امکان درمان وجود دارد یا خیر، پزشک ممکن است روش لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف (IVF) را توصیه کند.
انسداد فقط یک لوله رحم، احتمالاً روی باروری تأثیری نمی گذارد، زیرا تخمک هنوز می تواند از لوله رحم دیگر عبور کند. داروهای کمک باروری می توانند به افزایش احتمال تخمک گذاری از سمت لوله فالوپ باز کمک کنند.
علل انسداد لوله های رحمی:
لوله های فالوپ معمولاً توسط بافت زخم یا چسبندگی لگن مسدود می شوند که می تواند در اثر عوامل زیادی ایجاد شود، از جمله:
- سابقه آپاندیسیت پاره شده؛
- بیماری التهابی لگن که می تواند باعث ایجاد زخم یا هیدروسالپنکس شود؛
- آتدومتریوز ؛ این عارضه می تواند در لوله های فالوپ تشکیل شده و انسداد ایجاد کند. بافت آندومتر در قسمت خارجی اندام های دیگر نیز می تواند باعث چسبندگی شود و لوله های فالوپ را مسدود کند؛
- برخی عفونتهای مقاربتی (STI)؛ به طور مثال کلامیدیا و سوزاک می توانند باعث ایجاد زخم شده و در نهایت منجر به بیماری التهابی لگن شوند؛
- داشتن سابقه بارداری خارج رحم نیز می تواند لوله های فالوپ را زخم کند؛
- فیبرویید؛ رشد بیش از حد فیبرویید ها ممکن است لوله فالوپ را مسدود کند، به خصوص در مواردی که از رحم آویزان است؛
- سابقه جراحی شکمی؛ جراحی های گذشته، به ویژه در لوله فالوپ، می توانند منجر به چسبندگی لگن شده و لوله ها را مسدود کنند.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که شما نمی توانید از بسیاری از علل انسداد لوله رحمی جلوگیری کنید، اما می توانید با استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی، خطر ابتلا به عفونت های مقاربتی (STI) را کاهش دهید.
تشخیص انسداد لوله رحمی:
تشخیص لوله فالوپ مسدود شده ممکن است دشوار باشد. لوله ها می توانند باز و بسته شوند، بنابراین همیشه نمی توان گفت که آنها مسدود شده اند. سه تست مهم برای تشخیص انسداد لوله رحمی وجود دارد که عبارتند از:
· روش اشعه ایکس، معروف به هیستروسالپنگوگرام یا HSG:
در این روش پزشک یک ماده رنگی بی ضرر را به رحم تزریق می کند. این ماده رنگی که با اشعه ایکس قابل مشاهده است، درون لوله های فالوپ جریان می یابد. اگر مایع وارد لوله های فالوپ نشود، احتمال وجود انسداد مطرح می گردد. معمولاً HSG در نیمه اول چرخه قاعدگی انجام می شود. عوارض جانبی این روش نادر است، اما نتایج مثبت کاذب ممکن است وجود داشته باشد.
اگر مدیر کلینیک دندانپزشکی هستید: